I. Wenehana
tandha ping ( X ) ing aksara a , b , c
utawa d minangka wangsulan pitakon sing bener !
1. Geguritan
!
Delengen ing bang wetan lan bang kulon
Sunare kemajuan katon makantar-kantar
Apa kowe isih panggah nggondheli kemul ?
Isih enak-enak turu ?
Senggar-senggur oran mikir ?
Kamangka ing kana wis bisa ngancik rembulan
Ing kana ngancik planet Mars
Apa kowe mung trima dhelog-dhelog
Ngenteni lugure endhog ?
. . . .
Apa piweling kang ana ing geguritan iku?
A. Supaya
dolanan wae
B. Supaya
eling marang Gusti Kang Maha Kuwasa
C. Supaya
sregep nyambut gawe lan ora keri ing jaman
D. Supaya
sregep tetulung marang wong liya
2. Ing sawijining dina Kancil
mlaku-mlaku ing tengah alas. Ing kana ketemu Bantheng karo Baya kang lagi
tukar-padudon. Awit Baya njaluk punuke Bantheng kang lemu lan gimbyur-gimbyur
sawise Baya ditulungi Bantheng amarga ketiban wit sing gedhe banget. Mula
banjur Bantheng jaluk keputusan marang Kancil. Ora kesuwen Kancil jaluk
dibaleni mula bukane kedadiyan iku supaya ngerti kawitane. Bareng wis ngerti
Baya ditibani wit maneh karo Bantheng , Kancil banjur ngajak Bantheng supaya
ninggalake Baya kang lagi nggereng-nggereng sambat amarga ketiban wit mau.
. . . .
Saka wacan iku , Kancil duweni sifat sing . . . .
A. Sabar C. Pilih kasih
B. Nrima D. adil
3. Miturut
kabar ing TV saiki ing ngendi-endi tansah ana prahara banjir. Tembung “banjir”
yen ditulis nganggo aksara Jawa dadi . . . .
A. C.
B. D.
4. 1.
Wong-wong sing ngungsi padha bali mulih menyang omahe maneh.
2. Bareng udane wis terang banyune surut
3. Senajan mangkono katone warga kampong ya ora kapok
4. Omah , tanduran lan liyan-liyane padha rusak
Supaya dadi pada kang runtut , urutan sing bener yaiku . . .
.
A. 4 – 3 – 2
– 1 C. 2 – 1 – 4 – 3
B. 2 – 3 – 4
– 1 D. 2 – 1 – 3 – 4
5. Cacahing
gatra tembang Pocung iku ana . . . gatra.
A. 6 C. 4
B. 5 D. 3
6. 1. Mijil
2. Ilir-ilir
3. Pocung
4. Jamuran
Tembang-tembang ing dhuwur kang kalebu tembang Macapat ,
yaiku . . . .
A. 1 , 2 C. 1
, 4
B. 3 , 4 D. 1
, 3
7. Jerukku dipangan adik.
Tembung “dipangan”
yen ditulis aksara Jawa sing bener . . . .
A. C.
B. D.
8. Pangkur
Sekar Pangkur kang winarna
Lelabuhan kang kanggo wong ngaurip
Ala lan becik punika
Prayoga kaweruhana
Adat waton punika dipun kadulu
Miwah ingkang tata karma
Den kaesthi siyang ratri.
Guru wilangan lan guru lagune gatra kang kapisan ing saka
tembang Pangkur ing dhuwur yaiku . . . .
A. 8a C. 8u
B. 8i D. 8o
9. Ki Hajar Dewantara miyos ing Ngayogyakarta 2 Mei 1889.
Nalika isih timur asmane Raden Mas Suwardi Suryaningrat.Ki Hajar Dewantara
ngadegake pawiyatan kang aran Perguruan Taman Siswa ing Ngayogyakarta.
Bebarengan karo Edward Douwes Dekker lan dr. Cipto Mangunkusumo ngedegake
pakumpulan “Indische Partij” ing tanggal 25 Desember 1912.Amarga gedhe banget
lelabuhane marang nagari Indonesia Ki Hajar Dewantara sinebut Bapak Pendidikan
Nasional . . . .
Sapa asmane Ki Hajar Dewantara nalika isih timur ?
A. Edward
Douwes Dekker C. Raden Mas
Suwardi Suryaningrat
B. Dr. Cipto
Mangunkusumo D. Mohammag Yamin
10.
Aksara Jawa iki tulisan latine .
. . .
A. Urip
pralaya C. Ana Prahara
B. Gagah
Prakosa D. Urip Prasaja
11. Alise
nanggal sepisan. Dene idepe , sing becik cinandra . . . .
A. Nggendhewa
pinenthang C. Tumengeng tawang
B. Manjang
Ilang D. Nyikil Walang
12. . . . kaya
bisa mutung wesi gligen. Tembung pepindhan kang mathuk kanggo ceceg-ceceg ing
dhuwur, yaiku . . . .
A. Swarane C. Tandange
B. Sumbare D. Polahe
13. “Dodol
rujak cingur” , yen ditulis nganggo aksara Jawa sing bener . . . .
A. C.
B. D.
14. Indonesiaku
Telung atus seket warsa
Dijajah bangsa Walanda
Wargane urip lara lapa
Anak putu tansah kalunta-lunta
. . . .
Tembung “warsa” kang ana sajroning geguritan ing dhuwur,
tegese . . . .
A. Dina C. Taun
B. Wulan D. Windu
15. (Wacan
kanggo pitakon nomer 15 nganti 17 )
ANDHE – ANDHE
LUMUT
Mbok Randha ing desa Dhadhapan duwe anak pupon nggantheng
banget , jenenge Andhe-Andhe Lumut. Akeh wong sing kepingin ngepek mantu.
Ananging Andhe-Andhe Lumut ora gelem.
Ora adoh saka desa kono uga ana randha kang aran Mbok Randha
Karangwulusan.Duwe anak papat wadon kabeh. Sing telu anake dhewe lan sing siji
anak pupon. Pambarepe jenenge Kleting Abang , sing nomer loro Kleting Wungu ,
lan anak sing nomer telu jenenge Kelting Biru. Dene sing nomer papat (anak
pupon) jenenge Kleting Kuning.
Anake Mbok Randha Karangwulusan sing telu mau kabeh ora
doyan gawe. Senenge mung macak lan brai , nganggo sandhangan kang apik tur
regane larang. Kosok baline sing anak pupon aran Kleting Kuning mau disiya-siya
dening Mbok Randha Karangwulusan sak anake.Uripe tansah rekasa katula-tula.
Sandhangane rupane wis blawus.
Krungu
kabare Andhe-Andhe Lumut, Mbok Randha Karangwulusan ngongkon anake papat mau
nemoni Andhe-Andhe Lumut supaya ngepek bojo. Sanalika anak wadon papat mau
budhal menyang omahe Mbok Randha Dhadhapan. Nalika arep nyabrang kali kang lagi
banjir , bocah wadon telu mau disabrangake dening Yuyu Kangkang amarga gelem
mbayar.
Bareng wis tekan
omahe Mbok Randha Dhadhapan lamarane ditampik kabeh dening Andhe-Andhe Lumut.
Bocah wadon telu mau bali mulih banjur tekan kali maneh. Dene Kleting Kuning
ora disabrangake dening Yuyu Kangkang amarga diwagu ora bisa mbayar. Rumangsa
wis kesel ngenteni , kali mau bnajur disabet nganggo cis dening Kleting Kuning. Sanalika banyu kali mau banjur asat.
Kleting Kuning mlaku nyabrang kali sing wis asat mau. Tekan omahe Mbok Randha
Dhadhapan lamarane ditampa dening Andhe-Andhe Lumut. Kleting Kuning banjur
digrujug banyu dening Andhe-Andhe Lumut. Sanalika Kleting Kuning malih dadi Putri Dewi Candra Kirana
lan Andhe-Andhe Lumut malih dadi Raden
Putra. Dewi Candra Kirana lan Mbok Randha Dhadhapan diboyong menyang
Kraton Jenggala. Dene Mbok Randha
Karangwulusan lan anake telu kabeh dilebokake menyang pakunjaran Kraton Jenggala.
Lakon (tokoh
utama) kang ana dongeng ing dhuwur
yaiku. . . ..
A. Mbok
Randha Dhadhapan C. Kleting
Wungu
B. Mbok
Randha Karangwulusan D. Andhe-Andhe
Lumut
16. Watake
Kleting Kuning ana ing dongeng ing dhuwur yaiku . . . .
A. becik C. gampang nesu
B. ala D. drengki lan srei
17. Piweling
kang bisa kapethik saka dongeng (crita) Andhe-Andhe Lumut yaiku
A. Wong
kang atine ala mesti uripe bakal mulya
B. Wong kang
sabar narimo uripe mesti bakal mulya
C. Urip ing
donya iku aja nganti becik marang sapadha-padha
D. Wong urip
iku aja duwe rasa drengki srei
18. Pak Usman tansah nggatekake pakan
lan kandhang pitike. Kandhange katon tansah resik, telek pitik dikumpulake
kanggo rabuk tetanduran. Putrane Pak Usman loro, lanang wadon lan
sregep-sregep. Saben dina ana bae pitike babon sing ngendhog. . . . .
Ukara kang mathuk kanggo njangkepi ceceg-ceceg ing dhuwur ,
yaiku . . . .
A. Endhog-endhog
mau saben dina didadar kanggo lawuh mangan
B. Endhog-endhog
mau diklumpukake banjur didol
C. Putrane
Pak Usman sregep adol pitik
D. Pitike
Pak Usman arep dibeleh kanggo kajat mantu putrane
19. Pakdhe : “ Kok kadingaren, arep ana perlu apa?”
Surti : “ Boten wonten perlu punapa-punapa , namung
badhe sowan kemawon”.
Budhe : “ Lha kok kowe nakokake layang barang “.
Surti : “. . . . “.
Pakdhe: “ Mbok
tilikana kothak pos ing ngarep omah kae !”
Ukara kang mathuk kanggo njangkepi pacelathone Surti ing
dhuwur yaiku . . . .
A. Terose
Ibu , sabakdanipun kesah mriki badhe kintun layang riyin.
B. Ngendikanipun
Ibu , saderengipun tindak mriki badhe kintunserat rumiyin.
C. Aturipun
Ibu , sabakdanipun kesah mriki badhe kintnun serat rumiyin.
D. Kulo
boten mangertos punapa-punapa, Budhe.
20. Fitri :
“Saderengipun tepangaken , kula Fitri murid kelas 6 SD ngajeng punika.
Kula badhe pitaken kaliyan Ibu. Saged ta ,
Bu?”
PKL : “ Oh , bisa !”
Fitri : “ Milai kapan Ibu sadeyan dhateng mriki ?”
PKL : “ Kurang luwih wis limang taun”.
Fitri : “ . . . . “.
PKL : “ Sadurunge aku ora nyambut gawe apa-apa “.
Fitri : “ Punapa tetdhan ingkang Ibu sade punika
damelan piyambak ?”
Ukara kang mathuk kanggo njangkepi ceceg-ceceg ing dhuwur
yaiku . . . .
A. Pinten
reginipun jajan punika ?
B. Sinten
ingkang damel tetdhan ingkang panjenengan sade ?
C. Saderengipun
, Ibu nyambut damel punapa ?
D. Cekap
semanten rimuyin nggih , Bu. Matur sembah nuwun sanget.
21. “Bosok
malah enak”. Cangkriman iku batangane .
. . .
A. tempe C. tape
B. tahu D. sate
22. Salak iku
batangane saka cangkriman . . . .
A. Sega
sakepel dirubung tinggi C. Pitik
walik saba kebon
B. Bosok
malah enak D. Dikekthok malah
dhuwur
23. ( Wacan
kanggo pitakon nomer 23 lan 24 )
. . . .
Akeh omah sing ambruk ,
sawah sing rusak , rajakaya sarta sato-iwen kerut banyu, lan liya-
liyane. Malah ana sekolahan sing kapeksa diliburake amarga gedhonge keleban.
Pendhudhuk gedhe-cilik, nom-tuwa, polahe “kaya gabah den interi”, golek slamet
dhewe-dhewe. Akeh-akehe padha ngungsi menyang panggonan-panggonan sing luwih
dhuwur.
Wong-wong sing ora kena musibah padha cancut taliwanda,
tumandang mbiyantu sedulur-sedulure sing lagi nandhang musibah. Gedhening
kapitunan jalaran musibah mau ora sethithik, yen dikertaaji bisa nganti atusan
yuta rupiah. Bantuan saka ngendi-endi padha teka prasasat “mbanyu mili”,
utamane saka pamarentah. Iku kabeh kanggo ngenthengake kasangsarane rakyat kang
lagi nandhang musibah.
Apa wosing wacana (tema) kang ana ing wacan dhuwur iku ?
A. Akeh omah
sing ambruk, sawah sing rusak, rajakaya lan sato-iwen padha kerut banyu.
B. Gedhening
kapitunan jalaran musibah banjir.
C. Pendhudhuk
padha ngungsi menyang panggonan kang luwih dhuwur.
D. Sekolahan
diliburake amarga gedhonge ketiban awu saka gunung sing njeblug
24. Kepriye
kahanane pendhudhuk kang lagi nandhang musibah ing wacan dhuwur iku ?
A. Bantuan
saka ngendi-endi prasasat mbanyu mili.
B. Iku kabeh
kanggo ngenthengake kasangsarane rakyat kang lagi nandhang musibah.
C. Yen
dikertaaji bisa nganti atusan yuta rupiah.
D. Polahe
kaya gabah den interi, padha golek slamet dhewe-dhewe.
25. (Kanggo
pitakon nomer 25 lan
26)
. . . .
Kawulamu . . . .
Guyub rukun anambut kardi
Jroning swasana tentrem lan mardhika
Giliging tekad manunggal
Cumithak jroning ati
Bebarengan ambangun
Aku lila . . . .
Korban jiwa raga kanggo bumiku
Nadyan awak ajur dadi sawur
Lan getihku mblabar nuli ,
Netesi bumi pertiwi
Labet raharjaning nagara
. . . . (Karipta dening Mahardono Wuryantoro)
Apa wosing geguritan ing dhuwur iku ?
A. Korban
jiwa ragane Pahlawan kanggo raharjaning nagari
B. Netesi
bumi pertiwi amrih ajur dadi sawur
C. Bebarengan
ambangun nagara
D. Getih
kang netesi bumi pertiwi
26. Apa tegese
“Guyub rukun anambut kardi” kang ana ing geguritan dhuwur iku ?
A. Swasana
kang guyub lan rukun
B. Bebarengan
nyambut gawe kanthi guyub rukun
C. Guyub
rukun karo kaluwargane dhewe
D. Urip
kanthi rukun karo sanak-kadange
27. Anggenipun
mbeksa gandhes . . . runtut kaliyan
wiramaning gendhing
A. angles C. luwes
B. mules D. lemes
28. “ Mau esuk
Mas Toni nguras jedhing”.
Sing kasebut lesan ana ing ukara dhuwur , yaiku . . . .
A. Mau esuk C. nguras
B. jedhing D. Mas Toni
29. Warga desa
Margo Asri cacahe ana 4.759 jiwa
4.759 yen ditulis nganggo aksara Jawa, dadine . . . .
A. C.
B. D.
30. Mariana
mangsuli , “ Aku sing nggawa bukumu !”
Ukara kandha ing dhuwur yen diowahi dadi ukara crita , sing
bener . . . .
A. Mariana
kandha yen dheweke sing nggawa bukuku.
B. Mariana
mangsuli yen aku sing nggawa bukumu.
C. Mariana
kandha yen aku sing nggawa bukune.
D. Mariana
mangsuli yen dheweke sing nggawa bukumu.
31. Pelem
gadhung ditandur ana ing kebon dening Mas Anggit.
Ukara kasebut yen diowahi dadi ukara tanduk , dadine . . . .
A. Ana ing
kebon pelem gadhung ditandur dening Mas Anggit.
B. Mas
Anggit nandur pelem gadhung ana ing kebon.
C. Pelem
gadhung nandur ana ing kebon dening Mas Anggit,
D. Mas
Anggit ditandur pelem gadhung dening ana ing kebon.
32. ( Kanggo
pitakon nomer 32 lan 33
)
. . . .
Puja
lan puji syukur sumangga sami kita aturaken dumateng Gusti Ingkang Maha Agung ,
ingkang sampun paring kawilujengan , saengga ing wekdal punika kita dipun
panggihaken ing pasamuan punika. Minangka sesulihipun kanca-kanca kelas 6 ,
kula ngaturaken gunging panuwun dene Bapak saha Ibu sampun kersa rawuh dhateng
pasamuan ingkang kula wontenaken punika. Pasamuan punika minangka wujudipun
raos syukur dumateng Gusti Ingkang Maha Kuwasa awit saking kanugrahanipun kula
sakanca kelas 6 saged lulus sedaya.
Salajengipun kula inggih ngaturaken gunging panuwun dumateng
Bapak saha Ibu Guru ingkang sampun nggulawenthah kula sakanca wiwit kelas 1
ngantos kelas 6 . . . .
Apa isine pidhato ana ing dhuwur iku ?
A. Sambutan
saka wakil kelas 6 sing lulus sekolah nalika adicara syukuran.
B. Sambutan
saka wakil kelas 6 nalika pamitan marang Bapak Ibu Guru.
C. Wakil
kelas 6 ngaturaken puji syukur dumateng Gusti Ingkang Maha Agung.
D. Wakil
kelas 6 ngaturaken gunging panuwun dumateng Bapak saha Ibu Guru.
33. Ukara kang
mathuk kanggo njangkepi pambukaning pidhato ing dhuwur, yaiku . . . .
A. Wasana
cekap semanten atur kula, bilih wonten kaladuking atur kula nyuwun agungipun
pangapunten.
B. Kula
sakanca kelas 6 inggih nyuwun donga pangestu mugi-mugi saged nglajengaken
dhateng sekolah ingkang langkung inggil.
C. Dumateng
Bapak Kepala Sekolah, Bapak Pengurus Komite Sekolah, Bapak Ibu Guru ingkang
kula kurmati , saha kanca-kanca kelas 6 inkang kula tresnani.
D. Wusananing
atur, mugi kita sedaya tansah pikantuk kanugrahan saking Gusti Ingkang Maha
Agung. Wassalamu’alaikum warahmatullahi wabarakatuh.
34. ( Kanggo
pitakon nomer 34 lan 35
)
Kinanthi
Anoman malumpat sampun
Prapteng witing nagasari
Mulat mangandhap katingal
Wanodyayu kuru aking
Gelung rusak wor lan kisma
Kang iga – iga kaeksi
Tembang Kinanthi ana ing dhuwur iku kadadeyan saka . . . .
A. 6 gatra C. 6 wanda
B. 6 bait D. 6 pada
35. Sing
kalebu Tembung Garba ana Tembang Kinanthi ing dhuwur, yaiku . . . .
A. malumpat C. kaeksi
B. mangandhap D. Prapteng
II. Ceceg-ceceg ing ngisor iki isenana nganggo wangsulan
sing bener!
36. Paugeran
karangan !
1. Saben sapada cacahe ana 4 gatra.
2. Saben gatra cacahe ana 8 wanda.
2. Gatra 1 – 2 minangka nunutan (sampiran).
3. Gatra 3 – 4 minangka isine.
Karangan miturut paugeran ing dhuwur iku jenenge . . . .
37.
Tulisan Jawa ing dhuwur aksara latine . . . .
38. Dhong-dhinging
swara (tumibaning swara) saben pungkasane gatra ing sajroning tembang diarani .
. .
39. Kacarita pinuju ing satunggaling
dinten Kancil lumampah wonten ing saurut pinggiring lepen. Dumadakan kajerag
Kancil ngidak keyong Keyong lajeng ndhelik angslup ing omahipun.
Latar (papan
panggonan) kadadeyan crita ing dhuwur yaiku ana ing
40. Terusake
paribasan ing ngisor iki !
“ Anak polah Bapa . . . . “.
41. Satriya
pambarepe Pandhawa iku jenenge . . . .
42. Gada Rujak
Polo iku sanjatane . . . .
43. Gambar
Wayang ing dhuwur iku jenenge . . . .
44. Wasana
cukup semene, bisa lan orane aku sakanca ngantu-antu wangsulan.
Pedhotan layang (surat) ing dhuwur kalebu perangane layang,
yaiku bagiyan . . . .
45. Dak
rewangi adus . . . abote nyukupi kabutuhan kaluwargaku.
Tembung entar kang mathuk kanggo ceceg-ceceg ing dhuwur
yaiku . . . .
III. Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi
wangsulan sing bener !
46. Coba
critakna carane gawe dolanan kaya gambar ing ngisor iki !
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
47. Critakake
gambar ing ngisor iki miturut nomere supaya dadi crita kang runtut !
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
48. Urutna
ukara ing ngisor iki supaya dadi pada kang runtut !
1. Mula dadi
panggonane nyamuk aidhes aeghipty
2. Banyu ing
got padha mambeg kasumpet larahan
3. Pungkasane
dadi jalaran pageblug demam berdarah
4. Kampung
Bumiaji kahanane reged banget
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
49. Tembung “
Mecu” dadi “Mecucu”, “Cenges” dadi
“Cengenges”.
Gaweya 4 (papat) tuladha tembung dwiwasana saliyane tembung
ing dhuwur iku !
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
50. Gaweya
ukara nganggo tembung dwilingga salin swara !
....................................................................................................................................................
KUNCI JAWABAN
SOAL UJIAN SEKOLAH
TAHUN PELAJARAN 2013/2014
MATA PELAJARAN : BAHASA JAWA
I. 1. C 11.
C 21.
C 31.
B
2. D 12. B 22.A 32. A
3. B 13. A 23.B 33. C
4. C 14. C 24.D 34. A
5. D 15. D 25.A 35. D
6. D 16. A 26. B
7. C 17. B 27. C
8. A 18. B 28. B
9. C 19. B 29. B
10.D 20.
C 30.
A
II. 36.
Parikan / pantun 41.
Yudistira / Puntadewa
37.
Bukune Santi digambari wayang 42.
Werkudara
38.
guru lagu 43.
Gatutkaca
39.
penggir lepen / pinggir kali 44.
Panutup / Wasana Basa
40.
kepradah 45.
Kringet
III. 46.
Miturut kawicaksananipun guru.
47. 1.
Wayah udan Budi bal-balan ing lapangan karo kancane.
2. Nalika tekan omah awake Budi meriang/adhem-panas , watuk
, lan pilek. Budi dielingake Ibune supaya ora udan-udan maneh.
3. Budi diutus ngombe obat karo Ibune.
4. Bubar ngombe obat Budi waras maneh
( utawi miturut kawicaksananipun guru )
48. 4.
Kampung Bumiaji kahanane reged banget
2. Banyu ing got padha mambeg kasumpet larahan
1. Mula
dadi panggonane nyamuk aidhes aeghipty
3. Pungkasane dadi jalaran pageblug demam berdarah
49. 1. Cuwo =
Cuwowo 2. Cengek
= cengengek
3.
Cunguk =
cengunguk 4. Cekik
= cekikik ,
(
lsp. Utawi miturut kawicaksanan guru ).
50. Wis dikandhani bola-bali kok isih lali wae.
(utawi miturut kawicaksanan guru).
Show Konversi KodeHide Konversi Kode Show EmoticonHide Emoticon